اصفهان از جهت معماري اسلامي ، جاذب جهانگردان بيشماري بوده و هست. علاوه بر آثار و ابنيه اين شهر ، زاينده رود نيز در زمينه جلب سياحان نقش موثري دارد ، زيرا در داخل و خارج شهر مناظر و تفريح گاههاي بسيار جالبي در اطراف آن به وجود آمده است.
استان اصفهان در مركز ايران، ميان كوه های مركزی ايران و دامنه های خاوری زاگرس، در 30 درجه و 43 دقيقه تا 34 درجه و 27 دقيقه پهنای شمالی و 49 درجه و 36 دقيقه تا 55 درجه و 31 دقيقه درازای خاوری نسبت به نيمروز گرينويچ قرار گرفته است. اين استان از شمال به استان های قم و سمنان، از شمال خاوری به استان خراسان، از خاور به استان يزد، از جنوب به استان های فارس و كهگيلويه و بوير احمد، از باختر به استان های چهار محال و بختياری و لرستان و از شمال باختری به استان مركزی محدود می شود. ارتفاع متوسط اصفهان از سطح دريا 1714متر است. درازای استان اصفهان از زرد كوه بختياری (كه سرچشمه زاينده رود است) تا باتلاق گاو خونی (كه آب ريز زاينده رود است)300 كيلومتر و پهنای آن از كوه های قهرود (كه مرز شمالی آن است) تا روستای امين آباد( كه مرز جنوبی اين استان را تشكيل می دهد) 240 كيلومتر نگاشته شده است.
استان اصفهان از جاذبه های كويري،كوهستاني،رودخانه ای برخوردار بوده و از لحاظ جغرافيايی از مناطق با اهميت ايران به شمار می آيد.
در استان اصفهان كل راه های موجود بيش از 7300 كيلومتر است.
- تهران، قم، اصفهان، شيراز، بوشهر، 1228 كيلومتر.
- اصفهان، اليگودرز، خرم آباد، انديمشک، اهواز، 745 كيلومتر.
- اصفهان، فولاد شهر، شهر كرد، 104 كيلومتر.
- اصفهان، شهرضا، بروجن، شهر كرد، 207 كيلومتر.
- اصفهان، خوانسار، گلپايگان، خمين، اراک، 288 كيلومتر.
- اصفهان، نايين، يزد، 300 كيلومتر.
- راه آهن اصفهان ـ تهران
- راه آهن اصفهان ـ كاشان، 271 كيلومتر
- راه آهن اصفهان ـ يزد، 285 كيلومتر
- راه آهن اصفهان ـ زرين شهر، 72 كيلومتر
- فرودگاه بين المللی اصفهان در شمال خاوری شهر اصفهان واقع شده است. اين فرودگاه دارای دو باند به درازای 4 هزار و پانصد متر و پهنای 45 متر بوده و گنجايش آن در 24 ساعت، 500 پرواز است كه البته امكان دارد اين آمار جا به جا شود.
به طور كلی شرايط آب وخاک در استان اصفهان، چندان مساعد برای كشاورزی نبوده، تنها تراكم جمعيت و تلاش كشاورزان تا اندازه ای جبران اين نارسايی را می نمايد. افزون بر گندم، كه در همه شهرستان های استان كشت می شود، گوناگونی آب و هوا، اندازه آب های روی زمين و زير زمين، بازار مصرف و دانش كشاورزی سبب شده، كه كشتی بر كشت ديگر چيره باشد. در استان اصفهان كشت برنج تنها در ناحيه لنجان به واسطه آب زياد، و كشت سيب زمينی در فريدن به سبب خاک مساعد و كشت پنبه در كاشان و بخشی از شهرستان اصفهان انجام می شود. كشت ديم استان ويژه گندم، جو، نخود، عدس و اسپرس است. نواحی ديم كاری نيز محدود به بخشی از جنوب و شمال باختری استان است. مهم ترين فرآورد ه های سالانه و دايمی استان اصفهان، عبارتند از: گندم، جو، برنج (شلتوک)، ارزن، لوبيا، نخود، عدس، ماش، سيب زمينی، پياز، گوجه فرنگی، برگی، غده ای، خربزه، هندوانه، گرمک، چغندر قند، پنبه (وش)، توتون و تنباكو، كنجد و فرآورده های علوفه ای چون:
اسپرس، يونجه، شبدر، ذرت علوفه ای، خوشه ای، دانه ای، شلغم، چغند، ماشک،. . .
استان اصفهان از دير باز به داشتن ميوه مرغوب سرشناس بوده است. تمامی ميوه ها - جز مركبات كه به دليل نامساعد بودن شرايط آب و هوايی به عمل نمی آيد - در باغ های پيرامون شهرها و روستاها به عمل می آيد. پراكندگی زمين های زير كشت درختان ميوه بيش تر در نواحی جنوب، مركز و باختر استان است. نواحی خاور و شمال استان به واسطه شرايط اقليمی و گونه خاك و اندازه آب موجود، كم تر از ديگر نواحی به كشت درختان اختصاص داده شده است. درختان اين نواحی بيش تر از گونه انار و انگور است. در صورتی كه در مركز استان بيش تر درختان ميوه، هسته دار و دانه دار، و در ناحيه سميرم درختان سيب كاشته می شود. در ناحيه خاور استان، در خور و بيابانک به دليل شرايط آب و هوايی، نخلستان های زيادی وجود دارد.
استان اصفها ن يكی از صادر كننده گان ميوه های درختی است. گلابی، به، گيلاس، زرد آلو، و انگور از مهم ترين ميوه های اين استان است. از جمله ميوه هايی كه در اين منطقه با مرغوبيتی كم نظير به دست می آيد، گونه ای زردآلو است، كه در محل آن را « شكر پاره » می نامند و گلابی كه گونه مرغوب آن را شاه ميوه می گويند.
علاوه برآن، در « سده » يا « خمينی شهر »گونه ای ميوه به نام « سِبری » به دست می آيد كه از گلابی كوچک تر، ولی از لحاظ لطافت و پر آبی، برتر است.
درختان ديگر در كناره رودها، به ويژه رودخانه زاينده رود و در نواحی چشمه سارها كاشته شده است. گذشته از آن، در بيش تر روستاهای استان اصفهان، اين گونه درختان را به عنوان حريم ملكی كشت نموده و در هنگام نياز، از چوب آن ها در صنعت و سوخت بهره می برند. بيش تر اين درختان از گونه های تبريز، چنار، بيد و نارون است.
گوناگونی آب و هوا در استان اصفهان سبب به وجود آمدن روش های گوناگون دام داری شده است و همين گوناگونی آب و هوا و كمبود علوفه، سبب شده كه دام داری در اين منطقه چندان پيشرفتی نداشته باشد.
با توجه به آگاهی های موجود و با وجود گوناگونی هايی كه از نظر استعداد های كشاورزی وجود دارد، به پرورش دام می پردازند.
پرورش گاو به روش های صنعتی، نيمه صنعتی، خرده پا و روستايی صورت می گيرد. گاوداری صنعتی به طور كلی به شكل ماشينی و مكانيزه و بيش تر به گونه مجتمع های شير وگوشت فعاليت دارند، كه در پيرامون شهرستان اصفهان و تا فاصله 100 كيلومتری آن، مستقر هستند.
پرورش گوسفند در استان اصفهان با توجه به مراتع، به روش ثابت و متحرک انجام می شود. نزديک به 3 ميليون رأس گوسفند با پرورش ثابت نگاه داری می شود و برای كمبود علوفه آن ها، از پس مانده های زراعی استفاده می شود. در اصفهان هم چنين واحد های صنعتی متعددی برای پرورش طيور و توليد گوشت سفيد، وجود دارد.
استان اصفهان با داشتن نواحی مستعد پرورش زنبور عسل، يكی از مهم ترين استان ها در زمينه توليد عسل است. مهم ترين نواحی در اين زمينه، عبارت اند از:
نجف آباد، خوانسار، گلپايگان و فريدون شهر.
پرورش ماهی نيز در مسير كانال های آب رسانی زاينده رود صورت می گيرد و سازمان كشاورزی استان اصفهان با اجرای طرح های پرورش ماهی كپور در لنجانات و كرانه های زاينده رود توليد مواد پروتيينی را گسترش می دهد.
صنايع اصفهان دارای قدمتی تاريخی است و صنعت كاران اصفهانی مشهورترين صنعت گران ايرانی به شمار می آيند. صنايع دستی استان اصفهان از دير باز به عنوان نماينده هنر اصيل مردم ايران، در جهان سرشناس شده است. از اين رو، اگر اصفهان را گاهواره صنايع دستی ايران بناميم، سخنی به گزاف نگفته ايم. نام اصفهان بی درنگ تصوير خاتم کاری، كاشی كاری، معرق، تابلوهای مينياتور، قالی های نفيس ابريشمی و نقش های زيبای پارچه قلم كار را تداعی می كند. استان اصفهان از کانون های مهم صنعت ايران به شمار می آيد. وجود مجتمع های صنعتی فولاد مبارکه، ذوب آهن، صنايع ريسندگی، پالايش گاه اصفهان، صنايع نظامی، صنايع خوراکی و. . . اهميت صنعتی اين استان را به خوبی نشان می دهد.
استان اصفهان دارای معادن متعددی نيز است كه در حال حاضر بخشی از اين معادن فعال بوده و مورد بهره برداری قرار گرفته و به مصرف صنايع سبک و سنگين می رسد و برخی به گونه نيمه فعال و تعطيل است كه با بررسی و پژوهش های بيش تری در آينده، در راستای گسترش صنايع كشور مورد استفاده قرار خواهد گرفت. مهم ترين معدن هايی كه در حال حاضر در اين استان مورد بهره برداری قرار دارد، عبارتند از :
- معدن های سرب و روی ايران كوه، كوه انجير و روستای تيران که در باختر شهرستان اصفهان قرار دارند.
معدن سرب نخلک، در انارک نايين. اين معدن از گونه كربنات سرب است و دارای رگه های آهكی و قابل ملاحظه ای است.
معدن سرب خانه سرمه نجف آباد که از لحاظ ذخيره، جايگاه بسيار خوبی دارد.
معدن مس انارک که از دير باز مورد استفاده بوده، ولی از حدود 60 سال پيش دولت به طور جدی تری به استخراج آن همت ورزيده است.
معدن منگنز اردستان با 75 درصد منگنز و مواد خارجی ناچيز از گونه عالی است.
در پيرامون اصفهان سه معدن بزرگ نمک، در رودشتين، جرقويه و حبيب آباد قهجاورستان وجود دارد.
ناحيه ای در شمال موته به گستره ای حدود 160 كيلومتر مربع، با 9 بخش طلا دار جدا از هم، با 15 كيلومتر فاصله، وجود دارد.
معادن طلای موته در 7 كيلومتری شمال روستای موته قرار دارند.
علاوه بر معادن طلای موته معادن طلای تپه های بلبلی و گداركون نيز در اين استان وجود دارند.
معادن تالک در دهستان جندق منطقه خور و بيابانک شهرستان نايين، در ناحيه كويری قراردارند.
معادن زغال سنگ « كلهرود »، در نزديكی نطنز قرار دارند.
معادن خاک نسوز سميرم در « پشته » قراردارند، كه بخشی از آن به مصرف نياز كارخانه ذوب آهن اصفهان ميرسد و بخشی برای نياز صنايع نسوز ايران به كاربرده می شود.
درناحيه موته سه معدن خاک نسوز به اين شرح وجود دارد. خاک نسوز « سنجيده »، در 110 كيلومتری شمال اصفهان و 31 كيلومتری شمال باختری ميمه، خاک نسوز « قرقچی » و خاک نسوز « تخت سرخ »، که در 25 و 27 كيلومتری شمال باختری ميمه واقع است.
مهم ترين معادن سنگ چينی اين منطقه نيزعبارتند از: چينی « لايبيد »، در 10 كيلومتری جنوب باختری موته، چينی « گدار سرخ »، در 10 كيلومتری باختر روستای موته، سنگ چينی « جاجرمی »، معادن تپه استخر و آبشوره، لوشاب، كوه كلفتی، طاق چشمه، صالح پيامبر، پيسه كوه، گدار شهرک، دره فراخ و معادن باختر لايبيد. ساير معادن استان اصفهان، عبارتند از: آهن نياسر كاشان، بنتونيت مهريجان، خاک كاشی ميمه، سيليس عباس بيگ، مرمريت موته، گرانيت مست كوه، گچ يا سولفات كلسيم حاجی قارا و لای بيد، فلئورين،. . .